What’s in a Verb? The Story of a Word in Translation in Meteorology II between Latin and Vernacular

Titolo Rivista RIVISTA DI STORIA DELLA FILOSOFIA
Autori/Curatori Eva Del Soldato
Anno di pubblicazione 2019 Fascicolo 2019/2 Lingua Inglese
Numero pagine 16 P. 327-342 Dimensione file 190 KB
DOI 10.3280/SF2019-002009
Il DOI è il codice a barre della proprietà intellettuale: per saperne di più clicca qui

Qui sotto puoi vedere in anteprima la prima pagina di questo articolo.

Se questo articolo ti interessa, lo puoi acquistare (e scaricare in formato pdf) seguendo le facili indicazioni per acquistare il download credit. Acquista Download Credits per scaricare questo Articolo in formato PDF

Anteprima articolo

FrancoAngeli è membro della Publishers International Linking Association, Inc (PILA)associazione indipendente e non profit per facilitare (attraverso i servizi tecnologici implementati da CrossRef.org) l’accesso degli studiosi ai contenuti digitali nelle pubblicazioni professionali e scientifiche

In a passage in the Meteorology (359a16-­22) Aristotle says that some authors µ????????s? (which was usually translated as «fabulantur») about the Dead Sea and its properties. The interpretation of the verb was less innocent than one might expect, as demonstrated by oscillations in its translation, and by some later debates about the compatibility of Aristotle with Scripture in that context. In particular, in the first half of the seventeenth century, the debate on the meaning of the verb divided the Franciscan Mattia Ferchio (1583-­1669) and the arch-­Aristotelian Fortunio Liceti (1577-­1657). At stake was no less than Aristotle’s reputation as a natural philosopher and as a man of religion. This paper aims to investigate the story of the rendition of the passage in Latin and vernaculars, in order to reconstruct Ferchio and Liceti’s respective agendas.

Keywords:Aristotle, Bible, natural philosophy, philology, translations, commentaries

  1. -­ Albertus Magnus 1890: Albertus Magnus, De meteoris libri IV, in Alberti Magni Opera omnia […], cura ac labore Augusti Borgnet, IV, Vives, Paris 1890.
  2. -­ Alexander of Aphrodisias 1899: Alexandri In Aristotelis Meteorologicorum libros commentaria, […] edidit Michael Hayduck, in Commentaria in Aristotlem graeca, III pars II, typis et impressis Georgi Reimeri, Berolini, 1899.
  3. - Aristotle 1521: Habes in hoc codice, lector, Aristotelis libros De generatione et interitu duos […], quae omnia Petrus Alcyonius de Graeco in Latinum a se coversa nunc primum ex impressione repraesentanda curauit, Codicem hunc ex impressione repraesentauit Bernardinus Vitales Venetus, Venetiis, 1521.
  4. - Aristotle 1552a: Aristotelis Meteorologicorum lib. IIII. Joachimo Perionio Benedictino Cormoeriaceno interprete […], apud Thomam Richardum, Parisiis, 1552.
  5. - Aristotle 1552b: Aristotelis Meteorologicorum libri IV. Ioachimo Perionio interprete, per Nicolaum Grouchium correcti et emendati, ex officina Michaeli Vascosani, Lutetiae, 1552.
  6. -­ Aristotle 1554: Opera nuova la quale tratta della filosofia naturale, chiamata la Metaura d’Aristotile […], per Comin da Trino, in Vinegia, 1554.
  7. -­ Aristotle 1555: La meteora, tradotta di greco in vulgare toscano. Per Antonio Bruccioli, per Bartholomeo Imperatore, in Venetia, 1555.
  8. -­ Aristotle 1919: Aristotelis Meteorologicorum libri quattuor. Recensuit indicem verborum addidit F[rancis].H. Fobes, Harvard University Press, Cambridge (MA) 1919.
  9. -­ Aristotle 1984: Aristotle, Meteorology, translated by Erwin W. Webster, in The Complete Works of Aristotle: The Revised Oxford Translation, ed. by Jonathan Barnes, Princeton University Press, Princeton 1984, I, pp. 555-­625.
  10. -­ Averroes 1550: In libros Meteorologicorum expositio media, apud Iuntas, Venetiis, 1550.
  11. -­ Bettini 2006: Maurizio Bettini, Mythos/Fabula: Authoritative and Discredited Speech, «History of Religions», XLV (2006), pp. 195-­212.
  12. -­ Boccadiferro 1570: Ludovici Boccaferrei […] Lectiones in secundum, ac tertium Meteororum Aristotelis libros […], per Hieronymum Scotum, Venetiis, 1570.
  13. -­ Botero 1671: Relationi universali di Giovanni Botero Benese, per li Bertani, in Venetia, 1671.
  14. -­ Browne 1672: Thomas Browne, Pseudodoxia epidemica […], printed for A. Crook, London, 16726.
  15. -­ Cabeo 1646: Nicolai Cabei […] In quatuor libros Meteorologicorum Aristotlelis commentaria, et quaestiones, typis Haeredum Francisci Corbelletti, Romae, 1646, voll. 4.
  16. - Commentarii 1593: Commentarii Collegii Conimbricensis Societatis Jesu, in libros
  17. Meteororum Aristotelis Stagiritae […], ex officina Simonis Lopesii, Olispone, 1593.
  18. -­ Daston, Park 1998: Lauren Daston, Katherine Park, Wonders and the Order of Nature, 1150–1750, Zone Books, New York 1998.
  19. -­ Del Soldato 2016: Eva Del Soldato, “The Best Works of Aristotle”: Antonio Brucioli as a Translator of Philosophy, in Luca Bianchi, Simon Gilson, Jill Kraye (eds), Vernacular Aristotelianism in Italy from the Fourteenth to the Seventeenth Century, The Warburg Institute, London 2016, pp. 123-­138.
  20. -­ Del Soldato 2017: Eva Del Soldato, Saving the Philosopher’s Soul: The “De pietate Aristotelis” by Fortunio Liceti, «Journal of the History of the Ideas», LXXVIII (2017), pp. 531-­547.
  21. -­ Del Soldato forthcoming: Eva Del Soldato, Early Modern Aristotle. On the Making and Unmaking of Authority, University of Pennsylvania Press, Philadelphia [2020].
  22. -­ Ex physiologia 1518: Ex physiologia Aristotelis, libri duodetriginta, in aedibus Henrici Stephani, Parisiis, 1518.
  23. -­ Farmer 1998: Stephen Alan Farmer (ed.), Syncretism in the West: Pico’s 900 Theses (1486). The Evolution of Traditional Religious and Philosophical Systems, Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies, Tempe (AZ) 1998.
  24. -­ Ferchio 1632: Istri seu Danubii ortus aliorumque fluminum ab Aristotele in primo meteoro inductorum […], authore Mattheo Ferchio, ex typographia Bartholomaei Carectoni, Patavii, 1632.
  25. -­ Ferchio 1641: Mattia Ferchio, De fabulis Palaestini stagni ad aures Aristotelis peripateticorum principis authore Matthaeo Ferchio Veglensi, typis Io. Baptistae Pasquati, Patavii, 1641.
  26. -­ Ferchio 1656: Recognitio peripatetica Aristotelis ut magistri […] insituta per Matthaeum Veglensem, apud Io. Baptistam Pasquati, Patavii, 1656.
  27. -­ Forlivesi 2002: Marco Forlivesi, “Scotistarum princeps”: Bartolomeo Maestri (1602–1673) e il suo tempo, Centro Studi Antoniani, Padova 2002.
  28. -­ Galen 1826: De simplicium medicamentorum temperamentis ac facultatibus libri XI, in Claudii Galeni Opera omnia. Editionem curavit D. Carolus Gottlob Kuhn […], in officina libraria Car. Cnoblochii, Lipsiae, 1826, voll. XI-­XII.
  29. -­ Ginzburg 1998: Carlo Ginzburg, Occhiacci di legno, Feltrinelli, Milano 1998.
  30. -­ Gozze 1584: Discorsi di Nicolo Vito di Gozze, gentil’huomo ragugeo dell’Academia de gli Occulti, sopra le Metheore d’Aristotele, ridotti in dialogo e divisi in quattro giornate […], appresso Francesco Ziletti, in Venetia, 1584.
  31. -­ Guerrini 2010: Luigi Guerrini, Galileo e gli aristotelici: storia di una disputa, Carocci, Roma 2010.
  32. -­ Liceti 1640: De quaesitis per epistolas a claris viris responsa Fortunii Liceti Genuensis […], typis Nicolai Tebaldini, Bononiae, 1640.
  33. -­ Liceti 1645: De pietate Aristotelis erga Deum et homines libri duo Fortunii Liceti Genuensis […], typis Nicolai Schiratti, Utini, 1645.
  34. -­ Lefevre d’Etaples 1501: [Jacques Lefevre d’Etaples], In hoc opere continentur totius philosophiae naturalis paraphrases, adiecto ad literam familiari commentario, impressum per Volffgangum Hopylium, in alma Parhisiorum achademia, 1501.
  35. -­ Le Vilain 1945: Mahieu Le Vilain, Les “Metheores” d’Aristote. Traduction du XIIIe siècle. Publiee pour la premiere fois par Rolf Edgren, Almquist et Wiksells, Upsal 1945.
  36. -­ Martin 2008: Craig Martin, Scientific Terminology and the Effects of Humanism: Renaissance Translations of “Meteorologica” IV and the Commentary Tradition, in Pieter de Leemans, An Smets, Michele Goyens (eds), Science Translated: Latin and Vernacular Translations of Scientific Treatises in Medieval Europe, Leuven University Press, Leuven 2008.
  37. -­ Martin 2011: Craig Martin, Renaissance Meteorology: Pomponazzi to Descartes, Johns Hopkins University Press, Baltimore 2011.
  38. -­ Martin 2014: Craig Martin, Subverting Aristotle: Religion, History, and Philosophy in Early Modern Science, Johns Hopkins University Press, Baltimore 2014.
  39. -­ Nifo 1531: Augustini Niphi Medices Philosophi Suessani In libris Aristotelis Meteorologicis commentaria […], impensa heredum quondam O. Scoti et sociorum, Venetiis, 1531.
  40. -­ Olympiodorus 1900: Olympiodori In Aristotelis Meteora commentari, edidit Guilelmus Stuve, in Commentaria in Aristotlem graeca, XII pars II, typis et impressis Georgi Reimeri, Berolini, 1900.
  41. -­ Ongaro 1983: Giuseppe Ongaro, Atomismo e aristotelismo nel pensiero medicobiologico di Fortunio Liceti, «Scienza e cultura» V (1983), pp. 129-­140.
  42. -­ Poppi 1992: Antonino Poppi, Il “De caelesti substantia”di Matteo Ferchio fra tradizione e innovazione, in Giovanni Santinello (a cura di), Galileo e la cultura padovana, Antenore, Padova 1992, pp. 13-­56.
  43. -­ Poppi 2001: Antonino Poppi, Ricerche sulla teologia e la scienza nella scuola padovana del Cinque e Seicento, Rubbettino, Soveria Mannelli 2001.
  44. -­ Ross 1652: Arcana Microcosmi […], by Alexander Ross, The Newcomb, London, 1652.
  45. -­ Rossetti 1958: Lucia Rossetti, L’ultima opera di Fortunio Liceti in un manoscritto inedito della Biblioteca del Seminario Vescovile di Padova, «Studia Patavina», V (1958), pp. 145-­151.
  46. -­ Thomas Aquinas 1886: Sancti Thomae de Aquino Commentaria in libros […] De generatione et corruptione et Meteorologicorum […], in Id., Opera omnia, III, ex typographia polyglotta S. C. De Propaganda Fide, Romae, 1886.
  47. -­ Trabucco 2001: Oreste Trabucco, Colleghi e avversari padovani di Galileo, in Jose Montesinos, Carlos Solis (a cura di), Largo campo di filosofare, Fundacion de la Historia de la Ciencia, La Orotava 2001, pp. 925-­938.
  48. -­ Trabucco 2013: Oreste Trabucco, Fortunio Liceti. Un aristotelico nella Repubblica delle Lettere, «Studi filosofici», XXXVI (2013), pp. 27-­66.
  49. -­ Vimercato 1556: Francesci Vicomercati Mediolanensis In quatuor libros Aristotelis Meteorologicorum commentarii […], apud Vascosanum, Lutetiae Parisorum, 1556.
  50. -­ Walzer 1949: Robert Walzer, Galen on Jews and Christians, Oxford University Press, Oxford 1949.
  51. -­ Zuccolo 1590: Dialogo delle cose meteorologiche. Di d. Vitale Zuccolo […], appresso Paolo Megietti, in Venetia, 1590

Eva Del Soldato, What’s in a Verb? The Story of a Word in Translation in Meteorology II between Latin and Vernacular in "RIVISTA DI STORIA DELLA FILOSOFIA" 2/2019, pp 327-342, DOI: 10.3280/SF2019-002009